Geleceğin alternatif mesleği Türkiye de sık kullanılan google.com (ABD), yandex.com (Rusya), yaani.com (Türkiye) şirketi olan ve az kullanılan yahoo, bing ve ask gibi arama motoru sitelerinden yada sosyal medya adresleri; instagram.com, facebook.com, twitter.com, tiktok.com, Pinterest ve Linkedin, video paylaşımı youtube.com, dailymotion.com, vimeo.com ve izlesene.com istenmeyen içerik haber, resim video, yazı ve paylaşım silme olacak.
Eski tarihli ya da güncel olarak İnternette Unutulma Hakkı Ve İçerik Kaldırma işlemi hakkında genel bilgileri toparladık.
Unutulma hakkı, dijital medya ortamlarında, kişilerin veya kurumların geçmişte hukuka uygun olarak yayılmış bilgilerin (fotoğraf, video, haber, belge, ses kaydı gibi) üzerinden geçen zamana bağlı olarak, kaldırılmasını ve/veya söz konusu içeriklerin arama motorlarından artık ulaşılamamasını, arama motorlarında gösterilmemesini-listelenmemesini (delisting) isteme hakkıdır.
Unutmak insana ait, yaradılıştan gelen bir özelliktir. İnsana ait bu özellik, hayatın zorlu şartları içinde, çoğu zaman kişinin lehine olacak şekilde gerçekleşir. Kişi yaşadığı olumsuz-acı dolu olayları, utanç verici vakaları, üzerinden belli bir zaman geçtikten sonra, hayatına yeni giren insanların bilmesini istemeyeceği gibi, kendisi de hatırlamak istemeyebilir. Bunun da ötesinde insanlar, geçmişte yaşanan olumsuz olayların başkaları tarafından hatırlanmasını, yeniden gündeme getirilmesini ve bu yolla başka-yabancı zihinlerde akis bulmasını ve çoğalmasını istemez. Bu anlamda, insan hayatında var olan “unutmak ve unutulmak” kişinin hayatında yeni bir sayfa açmasına, maddi ve manevi varlığını korumasına ve geliştirmesine yol açan önemli bir imkândır.
Günümüz dijital medya ortamlarında ise bu durum problemli bir hale gelmekte, kişilerin yaşadıkları olaylar dijital ortamlara taşındığı andan itibaren, hem olay, hem de olayın kişiye yansıması çok daha büyük etki alanında ve daha zarar verici bir boyutta gerçekleşmektedir.
İnternet ortamlarında bir haberin, bir bilginin, bir görüntünün, bir ses kaydının veya bir videonun çok hızlı bir şekilde yayılması, paylaşıldığı andan itibaren bütün dünyada, herkes tarafından ulaşılabilir ve kalıcı olması; kişilerin dijital ortamlarda, geçmişte yaşadıkları ve artık güncelliğini yitiren olaylardan kurtulamamalarına, bu olayların olumsuzluklarından sürekli olarak, tekrar tekrar etkilenmelerine sebep olmaktadır.
“Unutulma Hakkı” Nedir?
Dijital medya ortamlarında, kişilerin veya kurumların geçmişte hukuka uygun olarak yayılmış bilgilerin (fotoğraf, video, bilgi, belge gibi) üzerinden geçen zamana bağlı olarak, kaldırılmasını ve/veya söz konusu içeriklerin arama motorlarından artık ulaşılamamasını, arama motorlarında gösterilmemesini-listelenmemesini (delisting) isteme hakkıdır.
Unutulma hakkı; üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini veya yayılmasının önlenmesini isteme hakkı olarak da ifade edilebilir.
Unutulma hakkı, İnternet ortamlarında, belirli kişisel verilerin erişime kısıtlanması hakkı olarak ortaya çıkmış istisnai bir hak iken, günümüzde genel bir hakka doğru evrilmiştir.
Unutulma hakkı ile geçmişte yaşanmış bir olaya ait haber, görüntü, video veya ses kaydı gibi dijital içeriklerin, internet ortamında yayınlanması sonucu, kişilerde veya kurumlarda oluşan mağduriyetin ve olumsuzluğun giderilmesi amaçlanmaktadır.
Avrupa Hukukunda, unutulma hakkı kararının ilk olarak, Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) 13 Mayıs 2014 tarihli kararında çıkmıştır.
Olay, 2010 yılında Mario Costeja González isimli bir İspanyol avukatın, kendisi ile ilgili yapılan 16 yıl önceki bir haberin, 16 yıl sonra artık kendisini rahatsız etmesi, dijital itibarını zedelemesi nedeniyle, dijital ortamlardan kaldırılması amacıyla haberin yayınlandığı gazeteye ve Arama motoru İspanya ile Arama motoru Inc. Şirketine ve İspanya Veri Koruma Otoritesine başvuruda bulunması ile başlamıştır. Sürecin Avrupa Birliği Adalet Divanı’na taşınmasıyla birlikte, Avrupa Birliği Adalet Divanı, haberin ana kaynakta (gazetede) kalmaya devam etmesine fakat veri sorumlusunun arama motorları olduğuna ve arama motorlarının, kişinin bu hakkını kullanmasına izin vermesi gerektiği kararını vermiştir. Konu, dijital ortamlarda unutulmak isteyen bir kişinin harekete geçmesi, hakkını araması ile bundan sonraki süreci değiştirecek ve bireylerin lehine olacak bir kararla sonuçlanacaktır.
Bu kararla birlikte unutulma hakkı Avrupa’da arama motorları tarafından ilgili kişilere tanınan bir hak olarak konuşulmaya ve kullanılmaya başlanmıştır.
Unutulma hakkı; Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü’nün (GDPR) 17. maddesinde “Right to erasure ‘right to be forgotten’”(2) başlığı altında silme hakkı olarak düzenlenmiştir.
Ülkemizde unutulma hakkına temel olacak ilk düzenleme, 2010 yılında Anayasanın 20. Maddesine (özel hayatın gizliliği) eklenen kişisel verilerin korunması ile ilgili haklardır. Buna göre: “Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar…” şeklindedir. Böylece kişisel verilerinin silinmesini isteme hakkının temelleri atılmıştır.
Avrupa ülkelerinde normatif olan unutulma hakkının ülkemiz vatandaşları için uygulanması için çalışmalar yürüten Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe giren ve sosyal medya yasası olarak da bilinen 7253 sayılı kanun çerçevesinde, vatandaşların “Unutulma Hakkı”nı kullanabileceklerini duyurmuştur.
Ülkemizde 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”a ek olarak, 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe giren 7253 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile unutulma hakkı düzenlenmiştir. Yapılan düzenleme ile, “internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hâkim tarafından, başvuranın adının bu madde kapsamındaki karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilir. Kararda, Birlik tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilir.” maddesi eklenmiştir.
Söz konusu hakkın kullanılması için kişilik hakları ihlal edilen kişiler, Sulh Ceza Hâkimliği’ne dilekçeyle (Dilekçe örneğine haberin devamından ulaşabilirsiniz.) başvurabilmekte ve başvurana ait kişisel verilerin ihlale konu internet adresleriyle ilişkilendirilmemesine (unutulma hakkının kullanılmasına) olanak sağlanmaktadır.
Unutulma hakkı ile içeriğin çıkarılması ve/veya içeriğe erişimin engellenmesini isteme hakkı aynı şeyler değildir. Unutulma hakkı, kişilere arama motorlarından yasal olan içeriğe ulaşılamaması hakkını verirken, içerik ana kaynakta, internet sitesinde kalmaya devam eder. İçeriğin çıkarılması ve/veya içeriğe erişimin engellenmesi ise, Sulh Ceza Hâkimliği’ne başvuru yapılarak kişilik haklarını veya özel hayatın gizliliğini ihlal eden içeriğin (yalan haber, ses dosyası, video) internet ortamından kaldırılmasını talep etme hakkıdır.
Bununla birlikte, kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı ülkemizde anayasal bir hak olarak düzenlenmiş ve bu doğrultuda, 7 Nisan 2016 tarihinde 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu yürürlüğe girmiştir.
Arama Motorlarından İçerik Kaldırma İşlemleri Nasıl Yapılır?
Unutulma hakkının kullanılması kapsamında Arama motoru, talepleri kabul etmekte ve uygun gördüğü başvuruları değerlendirmeler sonucunda kaldırmaktadır. Bununla birlikte içerik sitedeki-ana kaynakta kalmaya devam eder. Bu, sitenin URL’si, sosyal medya paylaşımları veya diğer arama motorları aracılığıyla sayfanın bulunabileceği anlamına gelir.
Bu sebeple bir web sitesinden içerik kaldırmak için ilk olarak, web sitesinin sahibi olan web yöneticisiyle bağlantı kurmak faydalı olabilir. Bir sitenin web yöneticisiyle nasıl bağlantı kuracağınıza buradan ulaşabilirsiniz.
Arama motoru arama motoru, kişinin izni olmadan ve dijital mahremiyetini ihlal eden uygunsuz fotoğraf ve görüntüleri, kişinin rızası dışında montajlanarak oluşturulan sahte pornografik içerikleri, kimlik bilgileri talep üzerinden arama motorundan kaldırmaktadır.
Arama motoru’ın talep üzerine ilgili URL’leri kaldırmaması durumunda bireyler, “5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”una dayanarak içeriğin kaldırılması için yargı yoluna başvurabilirler.
Unutulma hakkı kapsamında Arama motoru’ın bazı içerik kaldırma talep formlarına aşağıdaki linklerden ulaşılabilir:
Arama motoru AB Gizlilik Gereği İçerik Kaldırma Talep Formu
Eski İçeriği Kaldırma
Kişisel Bilgileri Kaldırma
İçeriği Arama motorundan Kaldırma
Avrupa Bing Unutulma Hakkı Başvuru Sayfası
Unutulma Hakkının Gazetecilik Açısından Değerlendirilmesi
Unutulma hakkı bireylere, manevi varlıklarını geliştirme, geçmişte yaşanmış olumsuz olayların şimdiki zamana yansıyan negatif etkilerinden kurtulma, devlet tarafından bireylere tanınan hayatlarında “yeni bir sayfa açma” gibi olanaklar sunan, son derece önemli bir haktır.
Bununla birlikte, bu hakkın doğru haberlerin silinmesine sebebiyet verebilmesi, kamu yararını içeren konularda verilere erişimi zorlaştırması, tarihsel bütünlüğü bozması ve yayın sürekliliğini aksatması gibi riskler de bulunmaktadır.
Bu doğrultuda kişinin affedilme, mahremiyet, ve geleceğini, geçmişte yaşadığı olumsuz durumlardan ve olaylardan bağımsız özgürce inşa edebilmesi ile ifade özgürlüğü ve bilgi edinme hakları arasındaki dengenin nasıl sağlanacağı bir saha araştırmasına da konu olmuştur. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) yürütücülüğünde gerçekleştirilen ve TÜBİTAK tarafından desteklenen “Dijital Hafızada Unutulma Hakkı: Gazetecilik Perspektifinden Uygulanabilirliği: Türkiye’de Bir Alan Araştırması” projesi kapsamında alanında uzman 39 gazeteci, 11 hukukçu ve 10 akademisyenle görüşülmüştür.
Araştırmanın sonuç bölümünde yer verilen önerilerden bazıları aşağıdaki gibidir:
Unutulma hakkında amaç “bilgilerin tamamen yok edilmesi” değil, “kişinin sürekli olarak olumsuz bir bilgi ile anılmasının önüne geçmek” olmalı. Bu nedenle kişiyle ilgili gerçek ve doğru bilgiler söz konusu olduğunda, haber içeriklerine erişimin engellenmesi yerine, öncelikle arama motorlarında indeksten çıkarma seçeneği değerlendirilmeli.
Arama motorlarından ad ve soyadı ile yapılan aramalarda kişinin kendisiyle bağlantılı sonuçlara ulaşılmamasını isteme hakkı, “indeksten çıkarma” olarak tanımlanmaktadır. İsim ve soyadının kaldırılması yöntemi ile kişinin orantısız mağduriyeti giderilebilecek, ancak haber içeriklerinin korunması sağlanacaktır.
İkinci olarak haberde anonimleştirme seçeneği düşünülmelidir. Haberde kişinin haklarını ihlal eden bölümler (isim, görüntü, adres, işyeri, okul vb.) anonimleştirildikten sonra haber içeriğinin korunması önemlidir.
Erişim engeli ya da içeriğin silinmesi, haber metinleri için “istisnai” olarak uygulanmalı ve “en son verilmesi gereken karar” dır. Haberin silinmesi prensip olarak bir istisna olmalıdır. Ancak haberdeki bilgilerin tümüyle yanlış olması durumunda haber silinmelidir.
Bir haber unutulma hakkı kapsamında erişimden kaldırıldıysa, URL’ye bir not eklenerek, habere ulaşmak isteyen okurların konuyla ilgili bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Konuyu genel başlıklar arasında sıralarsak:
SİBER GÜVENLİK
İnternetten Haber Silmek
Skype Video Şantaj- Tehdit
Olumsuz İçerik Temizliği
Bilişim Suçları
Bilişim Avukatı
Müstehcen İçerik Kaldırma
Arama motorundan İsim Silmek
İTİBAR GÜVENLİĞİ
Marka ve İtibar Yönetimi
Sosyal Medya Yönetimi
Bilişim Danışmanlığı
Haber Silme
İtibar Koruma
Negatif İçerik Temizleme
İnternetten Haber Silme, İtibar Koruma, internetten olumsuz içerik silme, Olumsuz İçerik Temizleme, Hakkınızda çıkan ve itibarınızı zedeleyen olumsuz içerikler, bilişim ekibimizin yoğun ve titiz çalışmaları sonucu tamamen silinir.
Bilişim avukatı teknik olarak yoktur. Tıp ya da kimya avukatı olmadığı gibi. Aksiyon Medya Ajans olarak konularında uzman ekibimizle avukatlara bilişim desteği veriyoruz.
Skype Video Şantaj: Skype üzerinden görüntü ele geçirerek; Skype tehdit ve şantaj yapan siber zorbaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Siber zorbalıkla mücadelede zarar görmenizi engelliyoruz.
Müstehcen resim video içerik silme: Müstehcen sitelerden içerik kaldırma zor ve maliyetli bir iştir, ayrıca çok iyi derecede teknik bilgi gerektirir.
Arama motorundan isim silme teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren bir iştir. 2007 yılından bu yana profesyonel olarak arama motorlarından ve özellikle arama motorundan isim siliyoruz. Bilişim ekiplerimiz bu konuda oldukça deneyimli ve donanımlıdır.
Marka ve İtibar Yönetimi: Dijital dünyanın ve internetin hızla yaygınlaşması ile marka yönetimi dijital dünyanın olmazsa olmazı haline geldi. Marka yönetiminde sunduğumuz başlıca hizmetlerimize göz atın.
Google’dan isim silme teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren bir iştir. 2007 yılından bu yana profesyonel olarak arama motorlarından ve özellikle google’dan isim siliyoruz. Bilişim ekiplerimiz bu konuda oldukça deneyimli ve donanımlıdır.
Marka ve İtibar Yönetimi: Dijital dünyanın ve internetin hızla yaygınlaşması ile marka yönetimi dijital dünyanın olmazsa olmazı haline geldi. Marka yönetiminde sunduğumuz başlıca hizmetlerimize göz atın.
Bilişim Danışmanlığı: Teknolojinin hızla geliştiği bu günlerde, kullanılan bilgisayar ve diğer mobil iletişim araçları özel hayatı hızla tehdit etmektedir. Telefondan ve ya bilgisayardan sildiğiniz resim, video veya yazılar temelde silinmez ve programlar ile geri getirilebilir.
Sosyal Medya Yönetimi ile 26 adet sosyal ağda sahte hesapların tespiti, kapatılması, gerçek ve tüzel kişiler adına yeni hesapların alınması ve takibi süreçlerinizde sizi destekliyoruz.
Eski İçeriği Kaldırma aracı
Kaldırılan sayfalar, resimler veya içeriği kaldırılan sayfalar için Arama motoru Arama sonuçlarını güncelleme: Genel bakış
Eski İçeriği Kaldırma aracını kullanarak Arama motorunun arama sonuçlarını artık mevcut olmayan sayfalar veya resimler ya da önemli (hassas veya kritik) içeriği kaldırılan sayfalar için güncellemesini sağlayabilirsiniz.
Bu aracı aşağıdaki durumlarda kullanın: arama sonucu sayfasının sahibi değilseniz. (Sayfanın sahibiyseniz Arama motorundan sayfayı yeniden taramasını veya sayfayı gizlemesini isteyebilirsiniz.)
Sayfa ya da resim artık mevcut değilse veya sayfa ya da resmin geçerli sürümünden önemli ölçüde farklıysa.
Aşağıdaki durumlarda bu aracı kullanmayın: Sayfadaki bilgilerin yanlış, kötü, yasa dışı vb. olduğunu düşünüyorsanız. Mevcut bilgilerin kötü, yanlış, tehlikeli, kişisel veya zararlı olduğunu düşünüyorsanız buraya bakın.
Search Console’da sayfanın doğrulanmış sahibiyseniz. Doğrulanmış sahipseniz bunun yerine bu aracı kullanın.
Herkese açık bir URL için arama sonucunu kalıcı olarak kaldırmak istiyorsanız. Bilgilerin Arama motorundan ve web den kaldırılması hakkında daha fazla bilgi için buraya bakın.
Yalnızca arama motorunun bir sayfayı yeniden taramasını istiyorsanız. Bir sayfa kaldırılmadıysa veya sayfada önemli ölçüde değişik yapıldıysa (önemli resimlerin ya da kritik bilgilerin kaldırılması) bu istek başarısız olur. Arama motorundan basit bir yeniden tarama isteğinde nasıl bulunabileceğiniz aşağıda açıklanmaktadır.
Bilgiler yayındaki sayfada hâlâ mevcutsa. Sayfa hâlâ mevcutsa ve kaldırmak istediğiniz bilgiler hâlâ sayfada yer alıyorsa bu araç size uygun değildir. Mevcut bilgilerin Arama motoru’dan kaldırılmasını nasıl talep edeceğinizi öğrenmek için Arama motoru Arama yardım merkezini ziyaret edip “bilgi kaldırma” sorgusunu arayın.
Eski İçeriği Kaldır sayfasını kullanma
Yukarıdaki araç ne için kullanılır ve araç ne için kullanılmaz konularında bilgi sahibi olun. (İpucu: Hâlâ mevcut olup değiştirilmemiş bir sayfayı veya resmi kaldırmaz.)
Eski İçeriği Kaldırma aracını açın. Bu aracı kullanmak için bir Arama motoru hesabıyla giriş yapmanız gerekir. Bu şekilde kötüye kullanımın engellenmesi amaçlanır.
Sayfanın veya resmin URL’sini gerekli biçimde girin.
Gönder’i tıklayın. Sayfa veya resim, sağlanan URL’de bulunmaya devam ediyorsa sizden ek bilgi istenir.
Gönderim başarılı olduktan sonra isteğinizin aracın alt kısmındaki istek geçmişine eklendiğini görürsünüz.
İsteğinizin durumunu görmek için istek geçmişini düzenli olarak kontrol edin. Reddedildiyse nedenine dair bir bağlantı olacaktır.
İsteğiniz onaylanırsa: Sayfa artık mevcut değilse Arama sonuçlarında görünmeyecektir.
Sayfa hâlâ mevcut ama değiştirilmişse snippet ve önbelleğe alınmış sonuç Arama sonuçlarından kaldırılır, ancak Arama motoru tarayıcısı sayfayı tekrar ziyaret ettiğinde her ikisi de yenilenir. O zamana kadar sayfa Arama sonuçlarında görünmeye devam edebilir.
Aşağıdaki istek durumları olasıdır:
Beklemede: İstek işlenmektedir. İşlem birkaç gün sürebilir.
Onaylandı: Güncelleme isteği onaylanmıştır ve Arama motoru Arama sonuçlarında yayınlanmış olması gerekir.
İstek reddedildi: İstek bu nedenlerden biri yüzünden reddedilmiştir.
Süresi doldu: İstek onaylanmıştır, ancak isteğin süresi dolmuştur. Onaylanmasının üstünden 180 gün geçtiğinde veya URL artık mevcut değilse isteğin süresi dolar. İptal edildi: İstek, istekte bulunan kullanıcı veya doğrulanmış bir site sahibi tarafından iptal edilmiştir.
